ሰፊው ሣሎን ውስጥ የተሰቀለው የግድግዳ ሰዓት ፍጥነት ጨምሮ አቶ አስናቀ ጆሮ ላይ ያስተጋባል፡፡ “አርፈው አይተኙም? እሱ እንደሆን መምጣቱ አይቀር፡፡ እርሶስ የት ይሄዳሉ? ምን ያጣድፋል?” አለቻቸው፤ ሠራተኛቸውም የልጃቸውም እናት የሆነችው አሰለፈች ወፍራም ቂጧን እያንደባለለች፡፡
“እንዴት?” በደከመ ድምጽ ጠየቋት፡፡
“እንደው ከወትሮው ለየት ብለው ተጣደፉ ብዬ ነዋ!”
“እኔስ ቀጠሮ እንዳለኝ ማን ያውቃል?”
“ቢሆንም . . ቢሆንም በዛ፡፡ እሱ እንደሁ ጓደኞቼ እንዳያመልጡኝ ልድረስባቸው ብሎ ነበር ሲከንፍ የሄደው” አለች፤  በመጨነቅ ሁለት እጅዋን እንደ ልጅነቷ እያፋተገች፡፡
“የሞት ቀጠሮ ነው?” አሉ፤ በምግብ የበለዘ ጥርሳቸውን ገልጠው ፊት ለፊት ከተሰቀለው ጎረምሣ ልጃቸው ፎቶ ላይ እያፈጠጡ፡፡
“ካልሆነ እኔው ልሞክርልዎት ምን ፈልገው ነበር?” አለች ንቅሣት ያስረዘመው አንገቷን አስግጋ
“አንቺ በሱ ስም ስንቱን ትሞክሪያለሽ አሁንማ ቤቱን ሞላው እኔ ነኝ አዛዥ የቤቱ ባለቤት ሊል ምንም አልቀረው” አሉና ቀሪውን ለራሣቸው አጉረመረሙት
አቶ አስናቀ ሰማንያ ዓመት ሆኗቸው አልጋ ሣይዙ “ሚስት ማግባት ጉልበት መጨረስ ነው” እያሉ  በሠራተኛ የኖሩ ሰው ናቸው፡፡ አሁን  እንኳን እርጅና ከሕመም ጋር ተጨምሮ ጉብዝናቸውንና  አቅማቸውን ሰልቦ አልጋ ላይ ቢያውላቸውም እጅ ላለመስጠት እየታገሉ ነው፡፡ አግራቸው መቆም አቅቶት |ሲጥመለመል. . “አይዞህ በርታ” ይላሉ ለራሳቸው፡፡ 
“የሚቀመስ ላምጣ? ምነው ዛሬስ አልህ ተጋብተዋል፡፡ ይኸው የረባ ምግብ ሣይበሉ ሶስት ቀኖት ” አለች ፀባያቸውን ማስታመም የሰለቻት ሠራተኛ፡፡
“አንቺን ልጠይቅሽ እንጂ! ምነው ከኔ ጋር ሮጥሽ?” አሉና ግድግዳው ላይ ከረባትና ኮት አድርጎ የተነሣው ልጅ ፎቶ ላይ አፈጠጡ፡፡
የልጃቸውን ደረስኩ ደረስኩ ማለት መቀበል አቅቷቸዋል፡፡ ቁጭት አይሉት ንዴት ባዩት ቁጥር ያንገበግባቸዋል፡፡ እንደውም “ ስማ እኔ እንዳንተ ደልቶኝ አልኖርኩም ማጅራቴን እያሣበጥኩ አልንገላወድም አምስት መርፌ አምስት ሣንቲም እያልኩ ነው ያደኩት እኔን ካላገለገልከኝ ምን ትሰራልኛለህ ደግሞስ ቤቴንና ገንዘቤን ለመውረስ ያምርሃል ዋ! ዋ!”
“አባባ ምን እያልክ ነው አልገባኝም፡፡ የኔን ጓደኞች አላየሃቸውም ስንትና ስንት ነገር እንዲያደርጉ ይፈቀድላቸዋል፡፡ እኔ ምን ተደረገልኝ እስኪ ንገረኝ” ቢጎሻምቱትም ከመጠየቅ አይቦዝንም፡፡
“ከኔ መወለድህ ብቻ ይበቃሃል ፡፡ ከፈለኩኝ ልጅነትህን እክዳለሁ፡፡ ማን ይጠይቀኛል ፡፡ ወለድኩ ብል አልወለድኩ ብል መብቱ የኔ ሰማህ ? “ ጠረጴዛውን በቡጢ መትተው ንግግሩን ሣያስጨርሱት ይወጣሉ፡፡
“እማዬ አባባ ለምን እንደልጁ አያየኝም ሁል ጊዜ ጥጋበኛ እንደሆንኩ ነው የሚሠማው” እያለ እሱም በተራው እናቱ ላይ ይጮኻል፡፡
“ነገሩ ወዲህ ነው ልጄ ትለዋለች በደፈናው ለሱ የማይነገሩትን የአባቱን ፀባይ እያሽሞነሞነች፡፡ 
“አንቺና እሱ እንዴት ተገናኛችሁ እስኪ ንገሪኝ ማወቅ እፈልጋለሁ ወይ ላንቺ ወይ ለኔ ክብር የለው፡፡ የሁል ጊዜ ጥያቄው እና ጉርምርምታው ነው፡፡
“ክብር” አለች ድምጿን ቀንሳ፡፡ ከዚህ ሌላ አትናገርም፡፡ ግን ታስበዋለች፤ እሱን ወልዳ ማዕድ ቤት ተኝታ የአራስ ጊዜዋን እንዴት እንዳሳለፈች፡፡ ደግሞ ይጠይቃታል “ከየት መጣሽ?” 
“ነገሩ እንዲህ  ነው እናቴ ስትሞት አባቴ በአደራ ሠጧቸው አስተምራለሁ አሣድጋታለሁ ብለው ወሰዱኝ፡፡ አባቴ ሲሞቱ ነገሩ ሌላ ሆነ ሠራተኛም የአንተም እናት ሆንኩኝ፡፡” ትለዋለች ፊቷ እየተለዋወጠ፡፡  
የሰማውን ሰምቶ ጮሆ መልስ ሲያጣ አንገቱን እንዳቀረቀረ ግራ በተጋባ ሁኔታ ቤቱን ጥሎ ይወጣል፡፡
“ምነው ሐሣብ ገባሽ? “ አሉ አቶ አስናቀ የሰራተኛቸውን መፍዘዝ በደንገዝጋዛው እያዩ
“እንደው የርሶ ነገር ነዋ፤ አህልም የማያስቀምስ ምን ነገር ገጠምዎት ብዬ ነዋ  ይህን ሣምንት ተይዘዋል ምን አለ ከሀኪም ዘንድ ብንሄድ ወይ የንሰሀ አባቶን ልጥራ አፎት ይደርቃል ፣ ያተኩሶታል፣ ምግብ እቢ አሉ ተይዘዋል ጨነቀኝ እኮ አንቱ!”አለች አንገቷን ከግራ ወደቀኝ እየመለሰች 
“አቤት ለኔ አስበሽ ሞተሻል! ደግሞስ እህል ስንት ዓመት ሊያኖረኝ?”
“ወይ እርስዎ የዛሬውስ ብስዋል አይኖት እኮ ግሽርጥ መስሏል፡፡  ”
“ፀጉሬን ጥፍሬን ጢሜን እንዲቆርጥልኝ እፈልጋለሁ እሱ ግን ማን አለበት እሱን ያሣደኩበትን አንድ ወጠምሻ ብቀጥር ቀጥ ለጥ ብሎ ያኖረኝ ነበር ፡፡ ምን ዋጋ አለው ውሻ ከሄደ ጅብ ጮኸ ነው፡፡” አሉና  ልጃቸውን ማሠብ ጀመሩ፡፡ እያናገሩት ትቷቸው መውጣቱን በአእምሮአቸው አመላለሱት፡፡
ሲበላ ሲለብስ መንቀዥቀዥን አዩት “ቀልበቢስ” ለራሣቸው ነገሩት፡፡ እንደገና አሰቡት  በሁለት ጉንጩ ወጥሮ ሲያላምጥ ወዲያው ፀጉሩን ሲደባብስ ሱሪውን ከፍ እያደረገ ሲንጎራደድ አይውጡት አይተፉት ነገር ጉሮሮአቸው ላይ ተሰነቀረ፡፡
“አባባ ያልከኝን ነገር አደርጋለሁ፡፡ ጓደኞቼ እንዳያመልጡኝ ልሂድ፡፡ ቀጠሮ አለኝ ነገ ቀኑን ሙሉ ከአንተ ጋር ነኝ፡፡” ቀይ ፊቱ ደም እስኪመስል ፊቱን እያሸ በቀኝ ትከሻው ላይ ጃኬቱን አስቀምጦ ስልኩን አንጠልጥሎ በሩን ሣይዘጋው ወጣ” አይናቸው ደም እንደጎረሰ ተከተሉት ፡፡ ግን ወጣትነታቸውን እሱ ውስጥ ያዩት መሠላቸው 
በሱ እድሜ ቀርቶ አሁን ከአምስት ዓመት በፊት የነበራቸውን ብርታትና ጥንከሬያቸውን ሲያስቡት ለራሣቸውም ይገርማቸዋል፡፡ ቁመናቸው እንደሱው ዘለግ ያለ ሆኖ ወገባቸው ወደፊት የተለመጠ ነው፡፡ ለማንም ርህራሄ የላቸውም በተለይ ማንም ጥቅማቸውን የነካ ሲመስላቸው ከምድረ ገፅ ለማጥፋት ወደኋላ አይሉም፡፡ ያ በአባታቸው ውርስ የተደራደረ ወንድማቸውን እንኳ የቤቴን ጠባቂ ሰራተኛዬን  ቀሚስ ነክቷል ብለው በሃሰት ያላገቡ ሚስታቸውን አስመስክረዋታል፡፡ አሁንም ታዲያ የልጃቸው በቤታቸው ውስጥ መሮጥ አልተመቻቸውም፡፡
“ነገ አደርጋለሁ አባባ ነገ ነገ ነገ” ንግግሩ በጆሮአቸው አስተጋባ
“እኔ እምለው” አሉ አጠገባቸው ያለ መስሏቸው ፡፡ “ አሁን ጊዜው የኔ ነው ብለህ ነው እክድሃለው ውርስ አገኛለሁ ብለህ ነው ድንቡሎ የለም ” በለሆሣስ ተናገሩ
ድምፃቸውን የሰማቻቸው ሰራተኛ “ ቅዠት ጀመሮት እንዴ በሞትኩት” አለች እና እራሷን አሰበች ፡፡ አንድ ቀን እንደሚስት በአደባባይ ማእረግ ሣይሰጡኝ አሁን እርሶ ሲሞቱ ምን ሊኮን ይሆን አለች በውስጧ፡፡
“አ!” አሉ ዓይናቸውን በልጥጠው፡፡
“እንዴ ምን ነካዎት ከዚህ ቀደም ሲታዘዞት አይደለም የኖረው? ዛሬ ነው በራሱ ፈቃድ  ልውጣ ብሎ የሄደው፡፡ ምነው በዚህ እድሜህ ከኛ ጋር ተቆራመድ ማለት ጡር አለው?” አለች የልቧን ሐሣብ ያወቁባት ስለመሰላት ይህን ተናግራ  እየተመናቀረች ወደ ጓዳ ገባች፡፡
“አሃ!  አንቺም አለሽበት? የማንን እንጀራ የምትበይና  የምታበይው መሠለሽ? አድማ ምቺብኝ!  አንቺማ ትሄጃለሽ፤ ትሮጫለሽ፤ ምን አለብሽ? ቆይ ግድ፤ የለም? ፏሊብኝ ምን ታደርጊ!ስስት ዓመት አይደል አልጋ ላይ ከቀረሁ”
ንግግራቸውን አቋርጠው ግርግዳ ግርግዳውን ማየት ጀመሩ ከዚህ ቀደም ከልጃቸው ጋር የተነጋገሩት አእምሮአቸው ውስጥ ይመላለሣል
“ስማ አንተ ስጋውን ሣትነካ አሣምረህ እና አስተካክለህ ቁረጥ ዋ” አሉ 
“እንዳልከኝ አይደል የቆረጥኩት ምን አደረኩ”
“በል ሞልጨህ እጠበኝ ምን ያጣድፍሃል እኔ እዚህ ቁጭ ብዬ ምን ልትሆን አማረህ ክንዴን ሣልንተራስ”
“እንዴ አባባ ያልከኝን ሁሉ አደርጋለሁ ከዚህ በላይ ምን ልሁን “







“ወዲህና ወዲያ ማለት የለም ስርዓትህን ጠብቅ ህጌን አክብረህ ኑር ያለበለዚያ ለኔ ይሰንፋል ብለህ አታልም አገላብጥሃለው ዱላ ማንንም ይገዛል”
ያለፉት ንግግሮቻቸው ብልጭ ድርግም እያለ አይምሮአቸው ውስጥ ይመላለስ ጀምሯል፡፡ ለሣቸው ብቻ በሚገባ ድምፅ መለፍለፍ ጀመሩ፡፡ እንደመሣቅ እያሉ እጃቸውን ዘረጉና አየሩን አቀፉት ልጃቸውን የሆኑ ያከሉ መሠላቸው፡፡ የለበሱትን ጂንስ ሱሪ አስተካክለው ጃኬታቸውን እየሠበሠቡ ባጠገባቸው የምታልፍ ቆንጆን ለመያዝ እጃቸውን ሲዘረጉ ሠራተኛውን እጅዋን ያዟት፡፡
“በስመአብ በስመአብ ምን ሆኑ አንቱ!” አለች እጃቸውን እየደባበሰች፡፡ እንደገና ፊታቸውን ቅጭም አደረጉና ማጉተምተም ጀመሩ፡፡ አፋቸው አልላቀቅ ሲላቸው ሰውነታቸውን አስተካክለው በጀርባቸው ተኙ፡፡ ሠራተኛቸው አለባብሣቸው እየተርበተበተች ወደጓዳ ገባች፡፡
የአቶ አስናቀ ፊት ሙልት ብሎ የጎልማሣነት ጊዜያቸው ላይ ያሉ መሠሉ፡፡ አፋቸውን ለመክፈት ይሞክሩና ያቅታቸዋል፡፡ እጃቸውን ለማንሣት ይታገላሉ ፡፡ በጉርምስና ጊዜያቸው የሚወዱትን እጀጉርድ ሸሚዝ የለበሱ ይመስላቸዋል ፡ ፡ ፈገግ ለማለት ሲሞክሩ ፈገግታቸው ይጠፋና እሚያስፈራ ድምፅ በጆሮአቸው ያስተጋባል፡፡ አይናቸው ክድን ግልጥ እያደረጉ እንደህፃን ልጅ ሲመላልሱ ቆይተው  እንደደከመው ሰው በረጅሙ ተነፈሱ፡፡
ከብዙ ቆይታ በኋላ ልጃቸው እናቱን አስከትሎ ገባ፡፡ “አባባ አባባ መጥቻለሁ” አለ እጁን ኪሱ እንደከተተ ዘና ፈገግ ብሎ  ቁልቁል ከተጋደሙበት እያያቸው
“እንግዲህ ኩርፊያውን ተውትና የሚፈልጉትን ይንገሩት” አለች አሰለፈች
“አባባ ምን ነበር ያልከኝ” አለ አንገቱን ወደፊታቸው አስጠግቶ”
አቶ አስናቀ አይናቸውን ኮርኒሱ ላይ እንደሰኩት አልተነቃነቁም፡፡
መለስ ብሎ እናቱን አያት “ምን ጉድ መጣብን አንተው ዛሬማ አንተ ከሄድክ ጀምሮ ተለዋውጠዋል፡፡ ፈርቼ ነበር የዋልኩት፡፡” 
“ምን አድርጊ ብሎ ነው?”
“እኔንስ ምንም አላሉኝም፡፡ ግን ፈልገውህ ነበር፡፡ ይቃዣሉ፡፡”
“አሁን ምን እናድርግ?”
“ትንሽ እንጠብቃቸው፡፡ እራሳቸው ይንቁ፡፡”
“ሌላ ጊዜ አያስችላቸውም፡፡ በስድብ አልነበር የሚቀበሉኝ?”
“እስኪ ዞር በል፡፡” አለች ወደ ሽማግሌው እየተጠጋች፡፡ ከንፈራቸው ደርቋል፡፡ እጃቸው ቆርፍዷል፡፡ ደነገጠች፡፡ ትንፋሻቸውን አዳመጠች፡፡ 
“ምን ብዬ ላለቅስ ነው? አሠሪየ . . ምን የልጄ አባት . . . ባሌ. . . ምን ብዬ . . .” በፍጥነት ራሷን ጠየቀች፡፡ እጇ እየተንቀጠቀጠ የዓይናቸውን  ቆብ ወደ ታች ገጠመችውና ልጇን እጁን ይዛ እየወዘወዘች  “እትዬ ተዋበችን ቶሎ ጥራ!”
“ለምን?”
“በቃ! ሁሉም አልቋል!”
“ምን! እማ ምን አልሽ?” አለ እየተርበተበተ፡፡
“ጉድ! ጉድ! ጉድ! . . . እያለች መጮኽ ጀመረች፡፡ ልጇም ተከትሏት ጮኸ፤ “አባባ . . . ደግ አባት እንዳማረኝ፤ አባባ! እጄን ይዘኸኝ ሳትሄድ . . . አባባ . . . አባባ!” እየጮኸ ማልቀስ ጀመረ፡፡
ከሰፊው ሳሎን ውስጥ የሁለቱም ድምፅ በየተራ መልሶ በጆሮአቸው ያስተጋባል፡፡

ጊዜ-ሶሶና አአሸናፊ


...አልጣሽ አልታየ እባላለሁ፡፡ አልታየ አጎቴም አባቴም ነው፡፡ ንፍጤን እየጠረገ አሣድጎኛል፡፡ እንደኔው ከእለታት አንድ ቀን ከሀገሩ ድንገት ወጥቶ የቀረ፡፡ ጨርቄን ማቄን ርስቴን ከብቴን ሣይል ብን ብሎ የጠፋ ፡፡ ከዚያች ከደሣሣ ጎጆው፡፡  እኔም እንደሱ ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ ሀገሬን ትቻት ስወጣ እንደዛሬዋ አይነት ፀሃይ እያቃጠለች ነበር የሸኘችኝ፡፡ ከዛሬዋ ፀሃይ ውስጥ ደግሞ ያለከልካይ የሚወርደው ብርድ ይለበልባል፡፡ 
ከአንድ ሠማይ ስር ሁለት ፀሃይ፤ አንድ አለም.. . አንድ ፈጣሪ.. . .
  ሣቄ አመለጠኝ፡፡
  አባት ፣ እናት ፣ ወንድም አጎት ጎረቤት ፍቅረኛ . . . ኡሁ ጊዜ ደጉ ያፅናናል፡፡ 
  ንፍጤ ይዝረበረባል ፡፡ አጎቴ አላየ፡፡ በቅዝቃዜው የሚወርድ እንባዬን መጥረግ አቅቶኛል፡፡ ያኔም እንዲህ ነበር፡፡ ከሀገር ስወጣ ላቤ በጆሮ ግንዴ እየወረደ ጭንቅላቴ በላብ ይጨስ ነበር፡፡ ሞኝ አይደለሁ አጎቴን ልፈልግ ነበር ከሀገር አወጣጤ፡፡ አቅም ያለኝ መስሎኝ  ምን  ሆኖ ነው ብዬ. . . ደግ አይሉኝ ክፉ ወይም ትልቅ አይሉኝ ትንሽ ብቻ እራሴ ለራሴ እንዳሰብኩ እዚህ ደረስኩ ፡፡ ይኸው እንቀዋለላለሁ፡፡ ያሰብኩት አልሆነም ፡፡ ብጠጣ  ባልጠጣ ማን ጠያቂ አለኝ ፡፡መሸ ነጋ ሄደ መጣ ግድ የለኝም፡፡ ፀጉሬ ተበጠረ ተንጨባረረ ጉዳይም እይሰጠኝ፡፡  ውይ መጠጥ ባይኖርልኝ ይሄኔ ባቡር ስር ነበርኩ፡፡ አጎቴ ምስኪን   ቩልክ ብሎ ወጥቶ ሹልክ ብሎ ሲቀር አገኘዋለሁ ብዬ ተከተልኩት፡፡ ማን ያውቃል በሱ ዝምተኛነት ይሄንን ጭራቅ አለም እንዴት እንደተጋፈጠው? ዝምተኛ ነበር፡፡  ለምን በሱ ስም እንደጠሩኝ አላውቅም ፡፡ ስለወላጆቼ ጠይቄም አላውቅም፡፡ እንድጠይቅም እድል አልተሰጠኝም፡፡  እነሱም አላወሩልኝም፡፡ ለምን ከነሱ እንደተፈጠርኩም አላውቅም፡፡ ብቻ አባቴም አጎቴም አቶ አልታየ ስለሆነ  ጠገበች አልጠገበች ፣ ተመቻት አልተመቻት ፣ከፋት ደስ አላት የሚለኝ እሱ ነበር ፡፡ ድንገት ተለየኝ፡፡ የሚገርመው ሰው ከሰው ሣይሆን ሰው ከራሱም እንዴት እንደሚለይ የሚያውቀው ቆይቶ ብዙ ነገሮችን ከአጣ ወይም ከጠፋበት በኋላ መሆኑን ማንም አያውቀውም ፡፡ አሁንማ እድሜ ለሀገሩ ወይም ለሰው ወይም ለሁኔታው ወይም ለኔው ለራሴው እንኳን አጎቴን እራሴን አጥቼዋለሁ፡፡ 
  የዛሬው ብርድ ጂኔን ከቦርሣዬ እስካወጣ እንኳን ጊዜ አልሰጠኝም፡፡ የእጄ ጣቶች በቆፈኑ አልንቀሣቀስ ብለው ተቆልምመዋል፡፡ እንደሁል ጊዜው ብርዱን ለማምለጥ አሮጌ ልብስ መሸጫ ሱቅ ጥልቅ አልኩ፡፡ የውስጥ ሙቀት እጁን ዘርግቶ ተቀበለኝ፡፡ 
  ሠው ጨረቃ መስሏል፡፡ 
  ለምግብ እንጂ ለጨርቅ እንዲህ ሰው ሲተራመስ አላየሁም፡፡ መቼም በነፃ የቀረበ ምግብ ያስፈነጥዛቸዋል፡፡ በቅናሽ የሚገኝ እቃም እንዲሁ፡፡ 
  ፅድቅና ኩነኔ ያለበት ሀገር
የቤቱን ሙቀት እያመሠገንኩ ለመራመድ አንድ እግሬን ሣነሣ  አንዱ ጀርባዬን መቶኝ ከፊት ለፊቴ ወለሉ ላይ ተዘርጋ ፡፡ በጭቃ ይሁን በጭቅቅት የተርመጠመጠው አላውቅም ሠውነቱ በክቷል፡፡ ሰውነቴን ገረመምኩት ፡፡ መቼ እንደታጠብኩ ጠፍቶብኛል፡፡ ሰውየው ግን  ረጅም አይሉት አጭር ኮት እላዩ ላይ ጣል አድርጓል፡፡ በጀርባው ተንጋሎ ሲንፈራገጥ  ሲያዩት ገበያተኛው በድንጋጤ ጨኸ ፡፡ ሠራተኞቹ ከያሉበት መተው ሠውየውን ከበቡት ፡፡ 
“አራበኝም . . ሠላማዊ ነኝ ግን ልብስ ስጡኝ ፣ ጫማ ፣ ቀበቶ ፣ ካልሲ ብርድልብስ በረደኝ “ እያለ ከሚንገጫገጨው ጥርሶቹ መሀል እየተቆራረጠ የሚወጣው ድምፅ አየሩ ላይ ተበተነ፡፡ 
  እንባው በቅዝቃዜ ከደረቁ ጉንጮቹ ላይ ብቻውን ይንከባለላል፡፡ በለበሰው ኮት ውስጥ ገብቼ ማቀፍ እና ማሞቅ አማረኝ ፡፡ ሰውዬውን ጉዳት ከእድሜው ጋር ተጨምሮ አጎሣቁሎታል፡፡ ጫማ በእግሩ የዞረ እስከማይመስል የውስጥ እግሩ ቆስሏል፡፡
  ሆዴ ክፉኛ ተረበሸ፡፡ 
“ማንም የለኝም ማንም “ ድምጹ ደጋግሞ ጆሮዬ ላይ አንቃጨለ . . ዛሬ ነገ አገኘዋለሁ ብዬ ተስፋ የማደርገው አጎቴ ም እንዴት እንደሆነ ማየት ናፍቆኛል ? 
  ከራሴ ጋር ሙግት ገጠምኩ ፡፡ ሰው መሀል በብርድ ከሚጠበስ እቅፍ አድርጌ ባሞቀው  አልኩኝ፡፡ 
“ኧረ ምን በወጣሽ” አለችኝ ቀይ ወፍራም ረዥም ሴት ፡፡ ለካ ቃሉ ከአፌ አምልጧል፡፡ 
“ውይ  ሲሞት በድኑን  ከበን እንውል የለም” አለኳት
“ይኸው እንካ “ አለ   እላዩ ላይ ስስ ብርድልብስ እየጣለበት፡፡  አሁን ሲሞቀው ቆሞ መሄድ ይጀምራል” አለ  የሱቁ ማናጀር መሆኑን ደረቱ ላይ ከለጠፈው መታወቂያ ላይ አነበብኩ፡፡ ፊትና ኋላው አይለይም ፡፡ እጁን በጀርባው ተንጋሎ ለሚንቀጠቀጠው ሰው ሰጠው፡፡  ሰውየው እጁን በመከራ ይዞ ተነሣ፡፡ ደግፎ ወደ ወንዶች ሱሪ ወሰደው፡፡ 
“ጉዱንማ ማየት አለብን “ አለች ሴትየዋ ወፈር ደንደን ያለ ከንፈሯን እየላሰች፡፡ 
ተከተልነው፡፡ 
“ግን አንቺ ምን አገባሽ  አልኳት ድንገት “”
እንደመደንገጥም እንደመሣቅም እያለች “እንዴ ሁኔታውን ለማወቅ ነዋ” አለች በመለማመጥ 
 ሰውየው ፀይም ረጅም ቀጭን አፍንጫ ሠልካካ መሆኑን ልብ ያልኩት ከቆመ በኋላ  ነው፡፡የተሰጠውን ብርድልብስ ወገቡ ላይ አስሮ ከወገቡ በላይ ራቁቱን ሆነ፡፡ የሱቁ ማናጀር ወፍራም ቲሸርት እየመረጠ ሰጠው ሁሉንም እየደራረበ  ለበሣቸው ፡፡ ጂንስ ሱሪ ለመምረጥ እጁን ሲዘረጋ ማናጀሩ ከለከለውና ጥቁርና ቢጫ ቱታዎች ሰጠው ፡፡ ሣያመነታ ተቀብሎት ብረቱን ተደግፎ መልበስ ጀመረ ፡፡ 
እኔም ቤቱ ውስጥ ባለ ሙቀት እጄ ስለተፍታታ ኮዳዬን ከቦርሣዬ መዝዤ መጎንጨት ጀመርኩ፡፡ እንደዚህ ቅዝቃዜ ሲሆን ቀኑ አይሄድም፡፡ ብገዛም ባልገዛም ሱቅ መግባቴ አይቀርም፡፡ ስራ ፈት ነኛ ጊዜው አይሄድልኝም፡፡ እንደመጣሁ የገባሁበት ስራ እረፍት የለውም አስራ ሁለት ሰዓት ሰርቼ በካሽ ገንዘብ አገኛለሁ፡፡ ግን አጎቴን ለመፈለግ እድል አጣሁ፡፡ ሳማክራቸው ለምን ዶ/ሩን ጭንቀት አለብኝ አትይውም አሉኝ፡፡ አልኩት ፃፈልኝ፡፡ በአጭር ጊዜ ከመስራት ወደአለመስራት ተሸጋገርኩ ፡፡ ይኸው አጎቴንም አላገኘሁ እኔም በአእምሮ ህመም ተመዝግቤ ከገባሁበት መውጣት አቅቶኝ በሱስ ተጠምጃለሁ፡፡ 
“ አየሽው ጉዳችንን  ነይ ነይ እይው ሰውየውን “ እያለች ጎትታኝ የወንዶች ጫማ የተደረደረበት ቦታ ወሰደችኝ፡፡ 
ሰውዬው የተሰጠውን ልብስ ቁጭ ብሎ መቅደድ ጀምሯል፡፡  
“እንዴ  ከዚህ ሱቅ ሲወጣ ጨካኙ ብርድ እንደሚያቅፈው  አያውቅም እንዴ ቀልደኛ”ብዬ ከት ብዬ  ሣኩኝ ፡፡ አጠገቤ የነበረችው ሴት “ አይገርምሽም የኛው ነው እኮ የኛው” አለች ድምጿን አጉልታ፡፡ 
“አልገባኝም “ አልኳት
“ካልገባሽ እኔ ነግርሻለሁ፡፡” አለኝ ደምጹን አጉልቶ ፡፡ 
ደነገጥኩኝ፡፡ እንግሊዝኛን ከስፓኒሽ ይሁን ከአረቢኛ እየቀላቀለ ማጉረምረም ጀመረ ልብስ  መቅደዱን አቁሞ 
“ታውቂዋለሽ እንዴ?”አልኳት
“ኧረ እኔ በፍጹም አይኑንና ፀጉሩን አይቼ ነው እንጂ የኛ ነው ያልኩሽ ” አለች ደንግጣ
“በአይንና በፊት እንታወቃለን እንዴ”
“አዎና”አለች ፈርጠም ብላ

“ወሬኛ ቢች ነሽ ቢች  ለምን ትፈልጊኛለሽ  አሁን የጠራሽውን ትጠሪያለሽ ለሷ የኛ ነው  ትያታለሽ  በየሄድኩበት የኛው ነው እያላችሁ መድረሻ አሣጣችሁኝ፡፡  ሲበርደኝ አለበሣችሁኝ? ሲርበኝ አጎረሣችሁኝ? የናንተ ሆኜ ምን አደረጋችሁልኝ ?ነውራችሁን በጉያችሁ ሸክፋችሁ የሰው ነውር ላይ ትንሸካሾካላችሁ፡፡ እኔ እንደሁ ብቻዬን መኖር ከጀመርኩ  አስራ ሰባት ነው ሃያ ሰባት ዓመት  አልፎኛል፡፡ ለበስኩ እራቁቴን ሄድኩ  ኖርኩ ሞትኩ ግድ አይሰጠኝም ፡፡ ተውኝ ልኑርበት አልፈልጋችሁም የኛ እያላችሁ አትነካኩኝ” አለ የሰጠውን ቱታ አውልቆ መሬት ጥሎ እንደገና ከመሬት እያነሣ፡፡ 
“ከሀገር መራቅ ቅጥሙ ይሄ ነው፡፡ በነፃነት ለማበድ አልኩኝ 
“ ስሚ ነውርሽን ደብቀሽ ነውሬን ማየት ካማራችሁ  የምትገቡበት እስኪጠፋችሁ አከናንባችኋለሁ፡፡” አለና እርቃኑን ቆመ፡፡ 
  አብራኝ የነበረችው ሴት የምትገባበት እስኪጠፋት ደነገጠች ፡፡ 
መደንገጧን ሲያይ ተበራቶ ወደኛ ቀረበ፡፡ “  ዶንት ተች ሚ አልታየ ይሙት እንዳትነካኝ  ” አልኩት ድምፄን አጉልቼ ሰውነቴ እየተርበተበተ፡፡ 
“አልታየ ሁ ኢዝ አልታየ የኔ ያ የድሮው . . .ሂጂ ከዚህ ከፊቴ ጥፊ የሞተውን እሱን አልታየን ለምን ትጠሩታላችሁ ድሮ ገና እንደመጣ አልችል ብሎ አልቋቋም ብሎ ገንዘቡን ሲወስዱበት እቃውን ሲቀሙት ባቡር ገብቶ ሞቷል፡፡ ገንዘቡን ለኔ ትቶ እኔን መንካት አትችሉም እኔ እንደሱ አይደለሁም ፡፡ አለቃችሁም  የነካችሁኝ እናንተ ናችሁ ፡፡ ትከተሉኛላችሁ አንቄ ገልሻለሁ፡፡ ሲጥ አድርጌ “ ብሎ እጁን ከመዘርጋቱ 
  ማናጀሩና ሁለት ፖሊሶች መሀላችን ገቡ፡፡

“የኛ ነው እኮ . . .የኛው ነው እራሱ” - ሶስና አሸናፊ

ወዳጄ አፓርታይድ ቦቃ የለውም። በሚተናነቅህ ቋንቋ የዘር መድሎ ስርአት ማለት ነው ። ስለዚህ ስሙ ሲጠራ አይጎፍንንህ። ለአመታት እየኖርክበት ነው። ዘረኝነትን እያሞካሸህ፣ ከቱርፋቱ እፍታውን እየላስክ በስሙ አትጥሩኝ ማለት ውለታ ቢስነት ነው።ታስታውስ እንደሁ በአለም ላይ የመጨረሻው የአፓርታይድ ስርአት ከደቡብ አፍሪካ ከመወገዱ በፊት ይፋዊ መጠሪያው ይኸው ነበር።
       እርግጥ ነው የደቡብ አፍሪካ የዘር መድሎ ስርአት ሰለባዎች ስርአቱን አምርረው ይታገሉ ነበር። የእኛ ለየት የሚለው ጭቆናውን አምነን፣ አሚን አሚን ብለን፤ ጨቋኞቻችንን በጀርባችን አዝለን "ንጉስ ሆይ ሺ አመት ይንገሱ"ን እየዘመርን፣ ሲገፉን አሚን፣ ሲገሉን ይሁን እያልን ስርአቱን ለማጽናት ከገዥዎቻችን በላይ የምንተጋ በመሆናችን ነው። ያዝልቅልን እንጅ በዚህ አያያዛችን ባርነትን ተላምዶ በመኖር በአለም የድንቃ ድንቅ መዝገብ መስፈራችን አይቀርም።
     በአፓርታይድ ስርአት ውስጥ የዜጎች መብት ዋነኛ መስፈሪያ ከገዥው መደብ ጋር ያላቸው የጎሳ፣የዘር፣የቀለም...ትስስር ነው። በመሆኑም እውቀት፣ስልጣን፣ኃላፊነት፣እድሜ ...ከዘር ማንነት ጎን ሲቆሙ እርባና ማጣታቸው እሙን ነው። ይህንን የዛሬው ኦህዴድ መራሹ የአፓርታይድ ስርአት ከማጎንቀሉ በፊትም ባለፉት ሀያ ሰባት አመታት ኑረነዋል።ባይገባንም፣ባይመረንም፣ባያንገሸግሸንም የህይወታችን ታሪክ አካል ሆኗል። ስለዚህ ካንተ ጎሳ እንቶኔ ስለተሾመ ድቤህን አትደልቅ። በዚህ ሹመት ሆዱን ይሞላበታል እንጅ አያዝበትም። በእርግጥ አስፈላጊ ሲሆን የጌቶቹን ገመና እና ነውር ለመሸፈን ጭዳ ሊሆን  ይችላል። ከዚህ አልፎ ግን ከስርአቱ ባለቤት ፍላጎት ውጭ ጥቅሜን ያስጠብቅልኛል፣መብቴን ያስከብርልኛል ብለህ ተስፋ ካደረግክ ጉም ለመዝገን የሞከርከው አንተ ነህ ። ለማንኛውም ይህን ከላይ ለመግለፅ የሞከርኩትን ሀሳቤን በአንድ ምሳሌ ላሳይህ፣ ጠጅ በብርሌ ነገር በምሳሌ እንዲሉ አበው የጉምሩኩን ጉልበተኛ ላስተዋውቅህ።
       ፠           ፠              ፠                  ፠
      የጉምሩኩ ጉልበተኛ
                    (ያለማስታወሻ የተጻፈ ማስታወሻ)
ዘመኑ ሩቅ ነው። ያኔ ጫላ እንደኛ ህዝብ ነበረ። በአንጻሩ ገረስላሴ ሁሉ በእጁ፣ ሁሉ በደጁ ሆኖ ሲያሻው ይፈልጥ ሲያሻው ይቆርጥ ነበር።በእርግጥም ይህ ጊዜ ለገረስላሴ በስሙ ብቻ የሚፈራበት፣ የሚከብርበት፣ ያሻውን የሚረግጥበትና የሚደፍቅበት ነበር።ይህን ያነሳሁት  የምነግርህ ታሪክ የሩቅ ዘመን መሆኑን እንድትይዝልኝ ብቻ ነው።
          ከእለታት በአንዱ ቀን የዕለታዊ ጋዜጣን ሆድ ለመሙላት አቀርቅሬ ባለሁበት ሰአት ነው ባለጉዳየ ቢሮየ ድረስ የመጣው። ምንም እንኳን ለነገው ጋዜጣ የሚሆን ጽሁፍ እያዘጋጀሁ ቢሆንም አቋርጨ ማናገር ነበረብኝ። 
       ነገሩ እንዲህ ነው። ባለጉዳዬ ኗሪነቱ ከአረብ ሀገራት በአንዱ ነው። ቤተሰቦቹ ደግሞ አዲስ አበባ ነው የሚኖሩት። ሰሞኑን የአመት እረፍቱን ወስዶ ከባለቤቱ እና ከልጆቹ ጋር ለማሳለፍ፣ ከዚያም አልፎ ወዳጅ ዘመዶቹን ለመጠየቅ በኢትዮጵያ አየር መንገድ ተሳፍሮ ቦሌ አየር ማረፊያ ይደርሳል። ከዚያም አስፈላጊውን የኢሚግሬሽን መስፈርት አሟልቶ፣ የያዛቸው  ሻንጣዎች  የጉምሩክ ፍተሻን እስኪያልፉ በመጠባበቅ ላይ እያለ የያዘው ሻንጣ እንደማይለቀቅለት ይነገረዋል። ቤተሰቦቹን ለማግኘት ልቡ ቢሰቀልም፣ ከመንገዱ የሚያስተጓጉለው ነገር በመፈጠሩ ብስጭት ቢገባውም እንደምንም ተረጋግቶ ለምን ብሎ ይጠይቃል። "ኮንትሮባንድ ነው አያልፍም!" ይለዋል ፈታሹ የጉምሩክ ሰራተኛ። አይደለም ብሎ ይከራከራል። "ለልጆቼና ለባለቤቴ የገዛኋቸውን ልብሶች እንዴት ኮንትሮባንድ ነው ትሉኛላችሁ? ነጋዴ አይደለሁም፣ በዚያ ላይ የያዝኩትም ልብስ ብዙ  አይደለም "በማለት ሊያስረዳ ቢሞክርም የሚያዳምጠው አላገኘም።አጠቃላይ ሁኔታውን ሲያየውም መፍትሔ የሚያገኝ አልመስልህ አለው።  በዚያ ላይ ቤተሰቦቹ በናፍቆት ይጠብቁታል። ግራ ገባው። በመጨረሻም "እሺ! ቢያንስ ለመውሰዳችሁ ደረሰኝ ስጡኝ" ይላቸዋል። ጉምሩኮች በዚህ ጥያቄውም የተደሰቱ አይመስልም። እሺም እምቢም ሳይሉ ብዙ አጉላሉት።ጠብቆ ጠብቆ  መጨረሻ ላይ ትዕግስቱ አለቀና አምር ሮ ተናገረ።" ዘረፋ ከሆነ ንገሩኝ እንዴት ደረሰኝ ትከለክሉኛላችሁ?" ብሎ በመጮህ የብዙዎችን ትኩረት ሳበ። ይህም ሻንጣውን ባይሆንም ደረሰኝ ለማግኘት ረዳው። 
        ደረሰኙን ይዞ  ለሰአታት ሲጠብቁት ከነበሩት ቤተሰቦቹ ጋር ተቀላቀለ። የሆነበትን ነገር ባለማሰብ  የቤተሰቦቹን ናፍቆት ለመወጣት ጥረት ቢያደርግም ስሜቱ መደፍረሱን መደበቅ አልቻለም። በተለይ ህጻናት ልጆቹ ምን እንዳመጣላቸው ሲጠይቁት ይበልጥ ጥቃት ተሰማው። 
         በማግስቱ  በጧት ወደ   ቦሌ ጉምሩክ ቢሮ በማምራት  "አላግባብ፣ አለ ህግ ለቤተሰቦቸ ያመጣሁት ልብስ ተወርሶብኛልና ይመለስልኝ" ሲል ለስራ አስኪያጁ አመለከተ። ስራ አስኪያጁ አቶ ዘይኑ አቤቱታውንና ብሶቱን በትዕግስት አዳመጡት። ከዚያም በደረሰበት መጉላላት ማዘናቸውን ገልፀው የተወረሰውን ንብረት በተመለከተ  ውሳኔ መስጠት እንዲችሉ ማመልከቻውን በፅሁፍ እንዲያቀርብ ጠየቁት። እዚያው በተቀመጠበት ማመልከቻውን እንዲጽፍም እስክርቢቶና ወረቀት ሰጡት። ጽፎ እንዳጠናቀቀም እዚያው እፊቱ መሰል ጉዳዮችን አይቶ የውሳኔ ሀሳብ ለሚያቀርበው ኮሚቴ መሩት። ባለጉዳየ በስራ አስኪያጁ ቀናነት ትናንት  የተሰማው ምሬት ሲሽር ታወቀው። ንብረቱ ባይመለስለትም በአግባቡ ብሶቱን ስላዳመጡት፣ጉዳዪንም በተገቢው መንገድ እንዲታይለት ስለመሩለት በእፎይታ ወደ ቤቱ አመራ።
          ባለጉዳየ የእረፍት ጊዜውን ለማሳለፍ ወደ ሀገሩ ሲመጣ ለደቂቃም ቢሆን ከቤተሰቦቹ የመለየት ሀሳብ አልነበረውም። አሁን ግን ባለጉዳይ ሆኗል።እናም በጧት ተነስቶ ወደ ቦሌ ጉምሩክ አምርቷል። እዚያም እንደደረሰ ማመልከቻውን ወደተቀበሉት ስራ አስኪያጅ ቢሮ አመራ ።  ጉዳዩ የተመራለት ኮሚቴ የተያዘው ንብረት በጉምሩክ ከተፈቀደው የዋጋ ግምት በታች በመሆኑ መያዙ አግባብ አለመሆኑን በመግለጽ ለባለ ንብረቱ እንዲመለስ የሚል የውሳኔ ሀሳብ አቅርቧል። ስራ አስኪያጁ አቶ ዘይኑም የውሳኔ ሀሳቡን አጽድቀው የተያዘው ንብረት ለባለቤቱ እንዲመለስ ትዕዛዝ ሰጥተዋል። ባለጉዳየ ይህ ሲገለጽለት እጅግ መደሰቱን በመግለጽ ለስራአስኪያጁ ምስጋና አቀረበ። ስራ አስኪያጁ በበኩላቸው  ዕቃው መጀመሪያም   መያዝ ያልነበረበት መሆኑን ከኮሚቴው መረዳታቸውን በመግለጽ ለሆነው ነገር ሁሉ ይቅርታ ጠየቁት።በስራ አስኪያጁ ትህትና እየተደነቀ፣ ለሁሉም ሹም አለው የሚለውን ብሂል እያሰበ ንብረቱን ለመረከብ ወደ ግምጃ ቤት አመራ ። እዚያም እንደደረሰ የስራ አስኪያጁን ውሳኔ የያዘውን ደብዳቤ በማሳየት ንብረቱን ተረከበ። አሁን ቀሪው ነገር እቤቱ ደርሶ የህጻናት ልጆቹን ደስታ ማየት ነው። ይህን በአይነ ህሊናው እያሰበ ንብረቱን ተሸክሞ ከጉምሩክ ግቢ ለመውጣት ጉዞ ጀመረ። የጉምሩክን ግቢ ከመልቀቁ በፊት ግን በር ላይ ለመፈተሽ መቆም ነበረበት። ይህ ፍተሻ የጉምሩክ ፍተሻ አይደለም። የተለመደው ከየትኛውም መስሪያ ቤት ሲወጡ የሚደረግ ፍተሻ በመሆኑ ብዙም አላሳሰበውም። የያዘውን ንብረት ይዞ እንዲወጣ የተፈቀደበትን ደብዳቤ ለጥበቃ ሰራተኛው ሳይጠየቅ ሰጠ። ከዚያ ግቢ ቶሎ ለመውጣት ቸኩሏል።እሱ በአካል እዚያው ቢሆንም በሀሳቡ እቤቱ ደርሷል።
     የጥበቃ ሰራተኛው በበኩሉ ዘና ብሎ ሻንጣውን ይበረብራል። እያንዳንዱን ልብስ ከሻንጣው እያወጣ እያራገፈ  ወለሉ ላይ ይጥላል። እንደገና መልሶ ከወለሉ ላይ እያነሳ ወደ ሻንጣው ይወረውራል። ባለጉዳይ በሁኔታው ግራ ሲገባው "ደብዳቤውን አይተኸዋል?" ብሎ ጠየቀ። ጥበቃው ገረስላሴ ለተጠየቀው ምላሽ ሳይሰጥ እንደ አዲስ ደብዳቤውን  አገላብጦ ማየት ጀመረ። በመቀጠልም አዲስ ሀሳብ እንደተከሰተለት  "መታወቂያ አለህ?" ሲል በቁጣ ድምፅ ጠየቀ። ባለጉዳየም ፍተሻው እንደተጠናቀቀ በማመን መታወቂያ ስላልነበረው ፓስፖርቱን ሰጠ። 
ባለጉዳይ ንብረቱን ተረክቦ ከዚያ ግቢ ለመውጣት ቸኩሏል። ጥበቃው ገረስላሴ በአንጻሩ ጊዜ ሞልቶ እንደተረፈው ያስታውቃል። ፓስፖርቱን ያገላብጣል፣ ከስራ አስኪያጁ የተጻፈውን ደብዳቤ እንደ አዲስ እያነሳ ይጥላል። በዚህ ሁኔታ ብዙ ደቂቃዎች አለፉ። 
      ከብዙ ጥበቃ በኋላም ጥበቃው ገረስላሴ ንብረቱን እንደማይመልስ አሳወቀ። ባለጉዳይም ለምን? ብሎ ጠየቀ። የረባ መልስ ሳይሰጠው ከጥበቃ ቢሮው እንዲወጣ ጠየቀው። ምርጫ አልነበረውም መሳሪያ ከታጠቀ ሰው ጋር ሀይለ ቃል መነጋገርም ሆነ መጨቃጨቅ እንደማያዋጣው በማመን ፓስፖርቱን ተቀብሎ ለመሄድ ወሰነ። ይህም ግን አልተሳካለትም። ገረስላሴ ፓስፖርቱንም አልመልስም አለ። ምርጫ አልነበረውም ተመልሶ ለስራ አስኪያጁ አቤት አለ። ጭራሹንም በር ላይ ፓስፖርቱን እንደተነጠቀ ገለጸ። ስራ አስኪያጁ ተበሳጬ፣ ለሌላ የድርጅቱ ሀላፊ ደውለው ባስቸኳይ ንብረቱንና ፓስፖርቱን ተረክበው እንዲያመጡ አዘዙ። ብዙ ደቂቃዎች አለፉ። የሚጠበቀው ንብረት ግን ሊመጣ አልቻለም። ደጋግመው ስልክ መቱ በዚህም  ገረስላሴ በእምቢታው መጽናቱን አረጋገጡ። ምርጫ አልነበራቸውም ባለጉዳዩን ቢሮአቸው ትተው እራሳቸው ለችግሩ መፍትሄ ሊሰጡ ሄዱ። አልተሳካላቸውም። ገረስላሴ "አንተ አታዘኝም !"አላቸው። በስራ አስኪያጅነት የሚመሩት መስሪያ ቤት የጥበቃ ሰራተኛ በሌሎች የድርጅቱ ሰራተኞች ፊት አመናጭቆና አቃሎ መለሳቸው። 
የቦሌ ጉምሩክ ስራ አስኪያጅ የሆኑት አቶ ዘይኑ የጥበቃ ሰራተኛውን እብሪት እና ንቀት ዋጥ ከማድረግ ሌላ አማራጭ አልነበራቸውም። በደብዳቤ ከማዘዝ አልፈው በስራ ኃላፊዎች አስጠይቀውታል፣ ይህም ሳይሳካ ሲቀር እራሳቸው በአካል አነጋግረውታል። ይህን ከማድረግ ሌላ ቡጢ አይገጥሙ ነገር፣ ለነገሩ በእሱም ቢሆን አሳዛኝ ተሸናፊ እንደሚሆኑ አላጡትም።ሰውየው ገረስላሴ ነው፣ከዚያም አልፎ ባለጠመንጃ። ግራ ገባቸው፣ የባለጉዳዩን ፊት ማየትም አሳቀቃቸው።ግን ምርጫ አልነበራቸውም ቢሮአቸው ቁጭ ብሎ እየጠበቃቸው ነው።
የባለጉዳየ ሁኔታ ከድጡ ወደ ማጡ ሆነ። ጉምሩክ ያለ አግባብ የወሰደበትን ንብረት ለማስለቀቅ ሄዶ የጉዞ ሰነዱን ፣ፓስፖርቱን ተነጠቀ። "እሺ ንብረቱ ይቅር ፓስፖርቴን መልሱልኝ "ቢልም ሊሳካለት አልቻለም። "ጉድ ነው!" እያለ፣ በመጠቃቱ እያጨበጨበ የስራ አስኪያጁን ስልክ ሊጠብቅ ተስማምቶ ወደ ቤቱ አመራ።
ቀናት አለፉ፣ አቶ ዘይኑ ግን የጉምሩኩን ጉልበተኛ በአለቃነት አስገድደው፣ በስራ ባልደረባነት አባብለው እና መክረው ያላግባብ የወረሰውን የግለሰብ ፓስፖርት እና ንብረት ማስመለስ አልቻሉም።
      ይህ ጉዳይ እኔ ጋር የደረሰው እንግዲህ ከዚህ በኋላ ነው። አቶ ዘይኑ ጋር ደወልኩ፣ በዚህም የታሪኩን እውነተኝነት አረጋገጥኩ። በቃለ ምልልስም ይህ ሁሉ ሲሆን በኃላፊነታቸው ለምን አስተዳደራዊ እርምጃ መውሰድ እንዳልቻሉ ጠየቅኳቸው። መልሳቸው ግልጽ አልነበረም። እንደተቸገሩ ያስታውቃል።  የባለጉዳዩን አቤቱታ፣ የስራ አስኪያጁን ምላሽ እና አስፈላጊ የሰነድ ማስረጃዎችን አካትተን ታሪኩን በአዲስ ዘመን ጋዜጣ ላይ አወጣነው። ጉዳዩ ፓስፖርት ለሚሰጠው ለኢሚግሬሽንና ዜግነት ዋና መምሪያ(ትክክለኛ ስሙ ላይሆን ይችላል) በመድረሱም መምሪያው ለጉምሩክ ደብዳቤ ጻፈ። ማንም ፓስፖርት የመቀማትም ሆነ የመውረስ መብት የሌለው መሆኑን በመግለጽ በአስቸኳይ ለባለቤቱ እንዲመልሱ፣ ይህንንም ድርጊት በፈፀመው ሰራተኛ ላይ እርምጃ ወስደው እንዲያሳውቁ ደብዳቤ ጻፈ።  ይህንንም ከተጨማሪ የኃላፊዎች ማብራሪያ ጋር አተምነው። 
ታሪኩ ሲወጣ ጉምሩክ ተተራመሰ። በመስሪያ ቤቱ ውስጥ ስርአት አልበኝነት መስፈኑ መነጋገሪያ ሆነ።ይህ ሁሉ ሲሆን ሳምንት እየጠበቅን የምናወጣውን  ታሪክ እያነበቡ ጉድ ከማለት ውጭ በገረስላሴ ላይ የተወሰደ እርምጃ አልነበረም።
 ከእለታት በአንዱ ቀን ግን አቶ ዘይኑ መጨከናቸውን የሚያሳይ ደብዳቤ ከመዝገብ ቤት ወጣ።እኔም  በዚያው ቀን   ከጧቱ ሶሰት ሰአት  ላይ  የደብዳቤው  ኮፒ ደረሰኝ። ገረስላሴ ከስራ መታገዱን የሚገልጽ ነበር። ወዲያው ለአቶ ዘይኑ ደወልኩና በመጨረሻ እርምጃ ወሰዳችሁ አሉ አልኳቸው። "የምን እርምጃ?" አሉኝ። የቅጣት ደብዳቤ መጻፉን መስማቴን ገለጽኩ ። አስተባበሉ። "ውሸት ነው" አሉኝ። ከፊቴ ያለውን ደብዳቤ እያየሁ የሆነ ነገር እንደተፈጠረ ጠረጠርኩ። 
ስልኩን ከዘጋሁ በኃላ ሁኔታውን ለማጣራት ጉምሩክ ደወልኩ። አቶ ዘይኑ ገረስላሴን ከስራ ማገዳቸውን፣ ወዲያው ግን ደብዳቤውን እንዲሰበስቡ ከበላይ አለቆቻቸው መታዘዛቸውን እና ደብዳቤውም መሰብሰቡን አረጋገጥኩ። አቶ ዘይኑ ደብዳቤው በዚያ ፍጥነት ከእኔ እጅ ይገባል ብለው አለማሰባቸው ገባኝ።አሳዘኑኝ።  ይህም ሆኖ ታሪኩን ከነተሰበሰበው ደብዳቤ አተምነው። የጉምሩኩን ጉልበተኛ ከነ ጉልበቱ ምንጭ ለአንባቢ አጋራነው። ገረስላሴ የትግራይ ተወላጅ ነው፣ ገረስላሴ የህወሀት አባል ነው። 
አቶ ዘይኑን ጉልበት የነሳቸው እኛን ምንዱባኖቹን መሆናቸው ነው። የሹም ሽር ነገር ሲነሳ ይሄ ታሪክ ትዝ ቢለኝ አትፍረዱብኝ። ያገሬ ሰው " የማይተኮስ ጠመንጃ ከዱላ ቁጥር ነው" ያለው መቸም ወዶ አይደለም። እኛ ግን ለዛሬው ባለጊዜ ጫላም "ጌታዋን የተማመነች በግ ላቷን ውጭ ታሳድራለች" ን እየተረትን አለን፣ ለጉድ የፈጠረን።





የሹመት ነገር ሲነሳ...ጌትነት ገሠሠ ይግዛው

የሚወርደውን  አንሸራታች በረዶ መሬት ሣይደርስ ንፋሱ እየተቀበለ ይረጨዋል። የሚረጨውን በረዶ ከፊታችን ላይ እንዳይደረስ በእጃችን ስንከላከል ንፋሱ እግራችንን ከመሬት ለመንቀል ይታገላል።
ቀኑ እንዲህ ነበር ትላንት፣  ትምህርት ቤት ቢዘጋም ስራ ባለመዘጋቱ ሳንወድ በግድ ስራ ገበታችን ላይ ተገኝተናል። 
 ወፍራም ነች! ረዥም። ባደረገችው መነፅር ውስጥ የሚሮጠውን የፍርሀትና የብቸኝነት ስሜት ያየ ሣያናግራት አልፏት ሊሄድ አይችልም።እያንዳንዳችን የስነልቦና ጦርነት ውስጥ ገብተን ነበር የዋልነው።
"ቤቴ  ሩቅ ነው ምን ላድርግ?" አለች በሚያሳዝንና ግራ በገባው ድምፅ
"አንዴ መተሻል እኮ!" አልኳት
"የት እንደሆነች ታውቂያለሽ?" አለች ሌላዋ 
"ቤቷ ለመድረስ አንድ ባቡር ከዚያ ሁለት ባስ ትይዛለች" "ከሁለት ሠአት በላይ ትሄዳለች" ሌላዋ መለሠች።
"ሂጂ ንገሪዋ!" አለች አንዷ
"አዎን ንገሪው!"ተከተለች ሌላዋ
" ምንድነው የሚባለው?" እሷ ጠየቀች
"የመጀመሪያ በረዶዬ ነው። ፍርሀት እየናጠኝ ነው። ብለሽ ያለሽን ስሜት ነዋ! የምትናገሪው"አለ ረጅም ቀጭን ሹሩባሙ ልጅ 
"እንዴ እሱ ምን አገባው ስሜቱ እኮ የሷ ነው"
"ታዲያ ምን ትበለው" አልኩ ተናድጄ
"ከመጣሁ ሁለት ወሬ ነው ተረብሻለሁ መቋቋም አቅቶኛልነዋ!"
  ልጅቷ የበለጠ ዞረባት።
"አሞኛል ብለሽ ለምን አልደወልሽም?" አልኳት
"ፈርቼ ነዋ!"
"ምን አስፈራሽ?"
" እንዳያባርረኝ"
"ለነገሩ እሱ ከፈሱ የተጣላ ነው።እንኳን ይህን አግኝቶ"
" የራሱ ጉዳይ" አልኩ ተናድጄ
"ዊንተር እኮ ነው ስራ መፈለግ ከባድ ነው ያስጠላል።" አሉ እየተቀባበሉ። 
" ወጀቡን ለመሸሽ ከቤቴ የወጣሁት 12 ሰአት ነው "አለች ጣልቃ ገብታ አንዷ
"ስንት ነበር ምትጀምሪው?" ጠየቀች ሌላዋ
"ሁለት ተኩል አሁን አልቻልኩም ደክሞኛል።"
አለች ለስራው ክብር አለኝ አይነት ነገር እያሳየች።
ሁሉም የየራሡን ጭንቀት መለፍለፉን ቀጠለ።
እኔም አልተናገርኩትም እንጂ ሌሊቱን እንቅልፍ በአይኔ አልዞረም። ደግነቱ የቤቴን በር ከፍቼ ስወጣ ውሻቸውን ለማናፈስ ይሁን ለማሣየት ከንፋሱ ጋር እየታገሉ የሚራመዱትንም ሆነ በእድሜ የገፉትንአዛውንቶችን ባላይ የመጀመሪያ እርዳታ ከሚደረግላቸው ውስጥ ነበርኩ።
"ምን አለሽ ምን አለሽ?" አሏት ማናጀሩን ጠይቃ ስትመለስ
"ነገርኩት"አለች ከእንባዋ ጋር እየታገለች
"እና"
" ይሄ ካናዳ ነው አለኝ" አለች ከለቅሶ ጋር
"ምን" አልኩ ደሜ ፈልቶ
"ልክ ነዋ ልክ ነው" አሉ እየተቀባበሉ። 
ይኸው ነው።. . .  ጥለናት ወደ ስራችን ተበታተንን።
Storm/ወጀቡ/ አለ ሻማ አዘጋጁ፣ ደረቅ ምግቦች ግዙ ከተባለበት ቀን ጀምሮ የደረሠብን የስነልቦና ጫና ጨርቅ አስጥሎ ያስኬዳል። 
ዛሬም ማስጠንቀቂያው ቀጥሏል -13 አደገኛ ንፋስ እና ቀላል በረዶ አለ።ንፋሱ ጆሮ ይበጥሳል። ለሠማይ ለምድሩ ያልከበዱትን በአፍጢማቸው ይደፋ።  ደግሞ ማን ያውቃል?! ሀገራቸውን ለናፈቁ ንፋሡ እያንከባለለ ሀገራቸው መሬት ላይ ይጥላቸውና ይመሠገን  ይሆናል!!

ዲሴምበር 24/2022

"ከፈሱ የተጣላ" /ሶስና አሸናፊ/

የሚወርደውን ቅዝቃዜና ንፋሳማ ዝናብ ለማምለጥ ከቆመው ባስ ውስጥ ገባሁ። ቀኑ ሲያስጠላ እኔ ዝናባማ ቀን አልወድም ጩህ ፣ አልቅስ ፣ ለፍልፍ ይለኛል።
      ዛሬም እንዲሁ ሆኛለሁ።  ውስጤ የሚሞግተኝን የኩሊነት እና የአይረቤነት ስሜት ለመሸሽ የከፈትኩትን ሙዚቃ ጆሮዬ ላይ እያስጮህኩ መቀመጫ ፍለጋ አይኔን ወረወርኩ። ቀዩ መቀመጫ ተይዟል። ደግሞ ጉልበቴ በድካም ዝሏል።  ለምን ሠማያዊው ላይ አልቀመጥም ? ሁል ጊዜ ህግና ደንብ ከማክበር አንዳንዴ መጣስ ምን አለበት ? የሚል የድጋፍ ሀሳብ ከውስጤ አበረታኝ እና ተቀመጥኩ፣ ተመቻቸሁ ረጅም መንገድ ለመሄድ አቅጄ ጨረስኩ።
       አንዳንዴ  እንደገባሁ መቀመጫውና ሁኔታው ከተመቸኝ  መንገዴን እቀጥላለሁ። ከጫፍ እስከጫፍ ስመላለስ እዛው ተኝቼ እንቅልፌን ጨርሼ ነቃለሁ።
       እስኪ አሁን ካልጠፋ ነገር ሰማያዊ መቀመጫው የአዛውንት ፣የልጆችና የደካሞች ቀዩ ደግሞ የሴቶች የወንዶች፣የሁለቱም ፣የመካከለኛ እድሜ  እና የሌሎችም. . .  ብሎ በህግ ማሠር ምን ይሉታል? ደጋግሜ ጠየኩ።
ከራሴ ጋር በማይረባ ነገር ስተራመስ የመጀመሪያውን ዘፈን ሳልሰማው አለቀ። ሁል ጊዜም እንዲህ ነኝ። ጆሮዬ ላይ ከመጮህ ሌላ ይሄ ነው ብዬ ሳልይዘው ቤቴ ደርሳለሁ።
    "ይቅርታ ባለወንበሯ መታለች እዛ ጋር ትቀመጥ?" ሲለኝ የባሡ ሹፌር. .  ቂጤን በመርፌ እንደተወጋሁ ተስፈንጥሬ ስነሳ  የወንበሯ ባለቤት ዊልቸሯን እያሽከረከረች በኩራት ስትገባ አይን ለአይን ተገጣጠምን። ሰማያዊ አይን በቀይ ከንፈር!! ቀጥ ብሎ የወረደ አፍንጫ፣ ከኮፍያ አምልጦ የወጣ ወርቃማ ፀጉር። ሰማያዊው ወንበር ታጥፎ ቦታዋን ስትይዝ አብሯት የነበረው ሰው ጀርባዋን አሻሽቶ ግንባሯን ሳማት። 
ልጁ ነች ሚስቱ? 
እድሜያቸውን ለመገመት አልቻልኩም ቅዝቃዜው የፊታቸውን ቆዳ አንጥቶ መጦታል። 
ልጁ እንዳልሆነች አወኩ። የልጅና የአባት ሁኔታ አላየሁም።
ከዊልቸሩ ኪስ "   Making love " የሚል መፀሀፍ አወጣች።
አይኔም አፌም እኩል ተከፈተ።
በረጃጅም ጣቶቿ  መፀሀፉን ገልጣ ከንፈሯን መጠጠች።
ምን ሆና ይሆን? እንደኔ ፍዳዋን ስትበላ ክልትው ብላ ይሆናላ ማን ያውቃል? አልኩ
ለምን አልጠይቃትም? ከዛ የሆነችውን እሰማለሁ።
ግን ደግሞ ምን አገባኝ? 
ከመጠየቅ ብዙ ነገር ይገኛላ! 
ወይ ጉድ እሱ ድሮ ቀረ። አሁን መዘዝ ይዞብኝ ቢመጣስ?
 ከራሴ ጋር ስሟገት ለካ አስር ፌርማታ ሄደናል። ወደቤቴ የሚወስደኝን ባቡር የምይዝበትን ፌርማታን አለፍኩት።  ስንከረፈፍ አብረውኝ የተሳፈሩት  ወርደው በሌሎች ተተክተዋል።
"ዋው" አለች ለሶስተኛ ጊዜ የምታነበውን መፀሀፍ ከአንዱ ገፅ ወደሌላው ስትሻገር 
ሰውየው አሁንም ጀርባዋን ደባብሶ ግንባሯን ሳማት
ለምን ከንፈሯን አይስማትም?❤️ 
ሹፌሩ  መንገድ እንድንለቅ ተናግሮ በሩን ከፈተ
"መልካም ቀን" ብላኝ ዊልቸሯን እያሽከረከረች ከባሡ ወረደች።

ሠማያዊው ወንበር /ሶስና አሸናፊ/

ገበሬው ፓሆም  ባለቤቱ ከከተማ ልትጠይቃቸው ከመጣች እህቷ ጋር ስታወራ ጀሮውን ቀስሮ ያዳምጣል፡፡ የሚስቱ እህት ስለ ከተማ ህይወት ምቾት ትንደቀደቃለች፡፡ ፓሆምም ማን ከማን ያንሳል በሚል እንዳቅሚቲ በተራው ጉራ ለመቸርቸር ሞከረ፡፡
  “ከመሬት ማነስ በቀር እኛም የቸገረን ነገር የለም፡፡ መሬት እንደልቤ እግኝቼ ቢሆን ኖሮ እኔም ብሆን ማንንም አልፈራም ነበር፡፡ ለምን ራሱ ዲያቢሎስም አይሆንም፡፡”
  ይሄኔ ዲያቢሎስ ከምድጃው ጀርባ አድፍጦ ይሰማው ነበርና ለራሱ እንዲህ ሲል ተናገረ፡፡
“አንተ እና እኔ እንግዲህ ይለይልናል፡፡ የተመኘኸውን መሬት ሁሉ እሰጥሃለሁ፡፡ ከዝያ የምትሆነውን አያለሁ፡፡”
  አንድ ምሽት የመሸበት ሲራራ ነጋዴ ፓሆም ቤት አረፈ፡፡ ለመንገደኛው ነጋዴ ሻይ ተፈልቶ እየጠጡ ሲጨዋወቱ፡፡ ሲራራ ነጋዴው ስለ አንድ ለም የሆነ ሸለቋማ አገር ይነግረው ጀመር፡፡ የዚያ ለም አገር ሰዎች ሰነፎች ከመሆናቸው የተነሳ ያንን እንደዳቦ የሚገመጥ መሬት ለማንም ሰው ከብላሽ በማይሻል መናኛ ዋጋ እንደሚሸጡ አጫወተው፡፡ 
  ፓሆም ይህን ከሰማ በኋላ ሣይውል ሳያድር የቤቱን ነገር ለሚስቱ አደራ ሰጥቶ ከሚያምነው ወንድ አገልጋዩ ጋር ወደዚያ ሸለቆ ምድር ጉዞ ጀመረ፡፡  ለመንገድ ሲነሳ ለስጦታ  ይሆን ዘንድ እንደ ሻሂ፣ ወይን ጠጅ፣ እና ሌላም ውድ  ነገሮችን ይዞ ነበር፡፡ በዚያም አገር  እንደደረሰ ስጦታውን ለተዋወቃቸው የለምለሙ ሸለቆ አገር ሰዎች ሁሉ እንደእጅ መንሻ እየሰጠ ስለመሬቱ ጉዳይ ይጠይቃቸው ነበር ፡፡ 
  የአገሩ አውራ ሽማግሌ ለፓሆም እንዲህ አለው፡፡
  “አንተ ለኛ ደግ ሰው በመሆንህ  ያሻህን ያህል መሬት በአንድ ሺህ ሩብል ትገዛ ዘንድ ፈቅደንልሃል፡፡ ልብህ የፈቀደውን መሬት ያህል ዞረህ እንድትቸክልና እንድትመርጥ አንድ ሙሉ ቀን ሰጥተንሃል፡፡ ጠዋት ጀንበር ስትሰርቅ ጀምረህ ስትዞር ውለህ ጀምበር ስትጠልቅ የተነሳኸበት ቦታ ካልተመለስክ ግና መሬትህንም የከፈልከውንም አንድ ሺህ ሩብል ታጣለኸ፡፡ ነገር ግን ፀሃይ ከመጥለቋ በፊት ጉዞኸን ጨርሰህ  ከጀመርክበት ቦታ የተመለስክ እንደሆን የደረስክበትና ችካልህን ያደረግክበት መሬት ሁሉ ያንተ ይሆናል፡፡”
  ፓሆም በሰማው ሃሣብ ፈነደቀ፡፡ ደስታውን መደበቅ ተሣነው ፡፡ ጨርሶ ሌሊቱን እንቅልፍ በአይኑ አልዞር አለ፡፡ አይኑን ሳይከድን  በእጁ ስለሚያስገባው መሬት ሲቀይስና ሲቸክል ሌሊቱ ተገባደደ፡፡ ሊነጋጋ ሲል ፓሆምን እንቅልፍ ጣለው፡፡ ህልምም አየ፡፡ መሬት ላይ ወድቆ ከአንድ ሰው ጋር እየሳቀ ይመስለዋል፡፡ ታዲያ የሚስቀው ሰውዬ የቀዬው አለቃ ነበር፡፡
  “ምንደነው የሚያስቅህ? “ ሲል ፓሆም ጠየቀ ፡፡ ይሄኔ የአገሬው አለቃ የመሰለው ሰውዬ ከሳምንታት በፊት ቤቱ  ወደ አሳደረው ሲራራ ነጋዴ ተለወጠ፡፡ ቀጥሎ  ከሲራራ ነጋዴው ወደ ሌላ ተለወጠ፡፡ ፓሆም የተለወጠው ሰው አልታይህ አለው፡፡  በምትኩ የሚስቅ ቀንድና ጭራ ያበቀለ ዲያብሎስ ሆነበት  ፡፡ቀጥሎ  መሬት ላይ የወደቀ ምስል ታየው ፡፡ እላዩ ላይ ምንም እራፊ ጨርቅ አልነበረም ፡፡ እግሩም ያለጫማ ነበር፡፡ ጠጋ ብሎ ሲመለከት የሞተው ሰው ለካ ራሱ ኖሯል፡፡
  ይሄኔ ከህልሙ ብንን ብሎ ይነሳል፡፡ ጀንበር ገና መፈንጠቋ ነበር፡፡ ፓሆም መሬቱን መትሮ ለመቸከል ተቁነጠነጠ፡፡  የአገሬው አለቆች እጅ ሊነሱ ወደርሱ መጡ ፡፡ እናም የመነሻ ቦታው ላይ ምልክት አደረጉ፡፡
  “እዚህ ነው መነሻ መደብህ ፀሃይ ከመጥለቋ በፊት ተመልሰህ መምጣት ከቻልክ ዞረህ ያካለልከው ሁሉ ያንተ ይዞታ ይሆናል፡፡” አሉት፡፡
  ምልክት ካረጉበት መደብ ላይ 1ዐዐዐ ሩብሉን መደበ፡፡ እናም እየመተረ ችካልማድረጉን ወዲያው ጀመረ፡፡ ዙሪያ ገባውን የሚያየው ሁሉ የበለፀገ መሬት ነበር፡፡ ቀጠለ በየእርምጃው ምልክቱን እየተወ በተጓዘ ቁጥር ከአገሬው አለቆችና ከመነሻው ሥፍራ እየራቀ እየራቀ እነሱም ከአይን እይታ እየተሰወሩ ሄዱ፡፡ ጥቂት እረፍት አደረገና መልሶ ጉዞውን ቀጠለ፡፡
  ቀጥ ብሎ ሳያወላውል በመሄድ ብዙ ኪሎ ሜትሮች ተጓዘ፡፡ ከዚያ ወደመነሻው የመልስ ጉዞውን ጀመረ፡፡ የተነሳበት ቦታ ላይ ተሰብስበው የነበሩ ሰዎች ጨርሶ አይታዩትም፡፡ ፀሃይ ማዘቅዘቅ ጀምራለች፡፡ ወደመነሻው  እየተመለሰ የቻለውን ያህል ተጉዞ በቂ መሬት እንዳገኘ ያስባል፡፡ እየተመለሰ ፀሃይ በፍጥነት በማዘቅዘቅ ላይ መሆኗን አስተዋለ፡፡ ከመነሻው በጣም ብዙ መራቁንም ተረዳ፡፡ እናም ፍጥነቱን ጨምሮ ገሠገሠ፡፡
  “ፀሃይ ከመጥለቋ በፊት መድረሴን እንጃ፡፡ እንዲያ ከሆነ መሬቴንም አንድ ሺህ ሩብሌንም መቅለጤ ነው፡፡ “ እያለ ለራሱ አጉተመተመና ከእግሩ ነጠቅ ነጠቅ እያለ ግስጋሴውን አፋጠነ፡፡
  የተሸከመውን ኮተት ሁሉ ወዲያ ወረወረ፣ ቀስበቀስም የለበሰውን ልብስ ሳይቀር አውልቆ ጣለ፡፡  ጫማውን ሳይቀር ከእግሩ አስወግዶ ባዶ እግሩን ሩጫውን ቀጠለ፡፡ ቀኑ እጅግ ሞቃት ነው ፡፡ አሁንም ግለቱ አልበረደም፡፡ ፓሆም ድካሙ ቢበረታም ሩጫውን አልገታም፡፡ 
  “ወይኔ በጊዜው መድረሴን እንጃልኝ” ሲል ፓሆም አሰበ፡፡ ያለ የሌለ ሃይሉን አስተባብሮ በዚያ የሚቀቅል ሙቀት ሩጫውን አቀለጠው ፡፡ አሁን ሰዎች ሲጮኹና ሲያጨበጭቡለት ተሰማው፡፡ አንድ ሺህ ሩብሉን ያስቀመጠባት መደብ ሳትቀር ታየችው፡፡
  አንዱ ሰውዬ ወደርሱ እያመለከተ ልክ በህልሙ እንዳየው  አይነት  በሳቅ ይንፈቀፈቃል፡፡
  ልክ ገንዘቡን የመደበበት መደብ ላይ ዘፍ ሲል ፀሃይዋም አብራ ጠለቀች ፡፡ ሰዎቹ በጩኸትና በሙገሳ እያወኩ ባለበት እዚያው ቦታ ላይ ፓሆም ፍግም አለ፡፡
  “ለራስህ የሚገባኸን ያህል መሬት በትክክል ለክተሃል፡፡ “አለ ዋናው ሰውዬ እናም ይኸን ብሎ ወደ ፓሆም ቀረበና  እንዲነሳ ሊረዳው እጁን ዘረጋ፡፡ ፓሆም ግን አይንቀሳቀስም ነበር፡፡ የፓሆም ወንድ አገልጋይም እዚያው የወደቀበት  መሬት  ላይ መቃብር ቆፈረና ቀበረው፡፡ ከራስ ፀጉሩ እስከ እግር ጥፍሩ ድረስ የሚበቃ መሬት ነበር፡፡